Sunday 21 May 2017

Umwami w Umututsi Yuhi VI Bushayija Yatangiye Gufasha Abanyeshuri b’Abatutsi bo mu Rwanda Ashimangira ko Ari Umwami Wabo

By Bigaruka Gilbert, Gisozi
Bamwe mubatutsi rero ntibajya bemera ko ibyingoma Kalinga byarangiye. Yewe nubwo ntumvikana na Mwene Ntibazirikana akanaba numwishwa wingoma Kalinga Paul Kagame imyaka 20 ishize bishe abahutu bakabafatana ubutegetsi ntabwo bagaruye ingirwa mwami mu Rwanda. None ubwo umwami wanyuma yirukanwaga nimpirimbanyi z ubwigenge na democracy mu Rwanda akaba yaraje no kugwa ishanga umurambo we ukagarurwa mu Rwanda nkumufuka wamakara, abatutsi ntibanyuzwe bahise bimikira undi ishanga. Uwo akaba yitwa Emmanuel Bushayija wavutse mu 1960 akaba ashisihikajwe no guhaka abahutu niba yumvako akandonyi ningoyi shiku numujshi wa mwishwa we Paul Kagame idahagije byatuyobeye. 
UMWAMI MUSHYA WABATUTSI BUSHAYIJA NABANYAMAHANGA
Uyu mugabo rero Bushyajia ngo n umwuzukuru w’umwami Yuhi V Musinga ndetse akaba n’umuhungu wa Theoneste Bushayija wavaga inda imwe na Kigeli V Ndahindurwa wameneshejwe nimpirimbanyi za ubwigenge mu Rwanda no guca ingoma yabatutsi ntotezambaga yabami. Bushayija rero aba mumazu yabantu bakennye mubwongereza numuryango we akaba afite imyaka 57 yamavuko. Nkuko tubikesha ikinyamakuru The Sun Emmanuel Bushayija, umwana wa mukuru wa Kigeli V Ndahindurwa wahawe izina rya Yuhi VI Musinga, yavukiye mu Rwanda kuwa 20 Ukuboza 1960, akaba afite abana babiri.
Yakuriye mu buhungiro mu gihugu cya Uganda aho yize amashuri yisumbuye ku ishuri ryisumbuye rya Iganga. Yaje gukora muri Pepsi Cola i Kampala, ndetse akora mu bijyanye n’ubukerarugendo muri Kenya mbere yo kugaruka mu Rwanda muri Nyakanga 1994 akongera kuhava yerekeza mu Bwongereza mu 2000. Aho i Nairobi rero yarari muri groupe yabatutsi bajyaga bahohotera abahutu bakoraga ibyubucuruzi kumuhanda Kigali Mombasa aho abesnhi bagiye banigirwa muri za basement zamazu yo muri Kenya bikozwe nabatutsi bari barahungiye Kenya balimo uwo Emmanuel Bushayija nyine nundi witwa Gregory Karuretwa wahoze atuye hafi yinzu ya Museveni ibarirwa muri Nairobi, Kenya mugace ka Dagoretti, Satellite hafi yamashuri bita Kabiria yigamo abanyarwanda. Ibi bikorwa byanabi tubibutseko yabikoranaga abifashijwemo nabandi batutsi babaga Nairobi nkuwitwa Mpyisi.
UMWAMI MUSHYA WABATUTSI  YUHI VI BUSHAYIJA
Uyu mwami rero akaba aherutse kugwa mumahanga. Bushayija rero wigize umwami akomeje gahunda imwe yabatutsi yo gushaka imfashanyo yiterambere ryabatutsi anavugako ariwe mwami mushya w’u Rwanda. 
Mumugambi rero wabatutsi uyu mwami wahawe izina rya Yuhi VI n’ubwo kugeza ubu atigeze avugwaho rumwe. Nyuma y’ibikorwa yari yagiye akora, yongeye gusubukura igikorwa cya Kigeli V Ndahindurwa atanga inkunga ku bana babatutsi  kugirango bakomeze bige bashizeho umwete muri gahunda yabo ikomeye ya vision 2050 aho abatutsi bagomba kuba aribo besnhi mu Rwanda munzego zose. Haba kwiga, mumilimo itangwa, mubucuruzi ninganda, ndetse nomumilimo yose itangwa mu Rwanda. 
UMUTUTSI WINTAGONDWA TITO RUTAREMARA
Nimuru rwego Bwana Bushayiija aherutse guha inkunga nyinshi kubana babatutsi batandukanye hnao mu Rwanda ndetse no hanze. Umwe mubazihawe numwa wumututsikazi wiga mu Bufaransa tubona kumafoto muriyi nkuru. Ibi akaba ari ugukomeza umugambi ntutsi watangijwe na  Kigeli V Ndahindurwa akiriho ukanakomezwa nabatutsi nka Paul Kagame na Tito Rutaremara nabandi batutsi babahezanguni nka Pasteri Mpyisi. Tubibutseko uyu mupasteri yakoze uko ashoboye abapasteri babahutu bari barahungiye muri Congo na Kenya ndetse nahandi badahabwa ubupasteri abahimbira ko ari interhamwe nubwo twaje gusanga ko ijambo interahamwe kubatutsi riba risobanura Abahutu bose. 
PASTOR MPYISI UMUTUTSI WUMUHEZANGUNI WAKORERAGA UMWAMI KIGELI NYUMA AKAZA KUBA PASTERI MURI KENYA AHO YAFASHE IMPUNZI ZABAHUTU NABI CYANE
Abatutsi rero bo bakaba bafite imiryango myinshi ishinzwe kurwana kubana babatutsi aho bari hose kwisi sinkibipfapfa byabahutu bihora bigenzwa numururumba nurwangano rwa Bangamwabo. Guhera kera rero Umuryango witiriwe umwami Kigeli uzwi nka "Kigeli Foundation" mu myaka yashize uyu mwami wa nyuma w’u Rwanda akiriho, wagiye ushyigikira ibikorwa by’uburezi aho wagiye ufasha abana babatutsi biga mu mahanga ugakora n’ibindi bikorwa byo bijyanye no guteza imbere iyikanyiza ryabatutsi mu Rwanda.
NGUWO UMWAMI KIGELI V NDAHINDURWA WAGUYE MUMAHANGA KUBERAKO PAUL KAGAME YAMWANGIYE GUTAHA
Mbere yuko apfa tariki 9 Werurwe 2016, nibwo umwami Kigeli V Ndahindurwa abinyujije muri uyu muryango, yatangaje ko ateganya gutera inkunga umukobwa w’umunyarwandakazi utaratangajwe amazina ariko wiga ibijyanye n’ubwubatsi muri Kaminuza yo mu Bufaransa, kugirango akomeze kugeza kure amashuri ye.
Umwami akimara gupfa uwari umujyanama we Boniface Benzinge akavuga ko Emmanuel Bushayiya ari we mwami umusimbuye ugomba guhabwa izina rya Yuhi VI ndetse bagatangira n’ibikorwa byo kwereka amahanga ko u Rwanda rufite umwami mushya, n’iyi gahunda yatangijwe na Kigeli yasubukuwe n’uyu Bushayija, ahera kuri uyu mukobwa wumututsikazi wiga mu Bufaransa wahise ashyikirizwa ubufasha yari yaremerewe na Kigeli akiriho.
NGUYU UMWE MUBANA BABATUTSIKAZI KIGELI ARIHIRA AMASHURI MURI GAHUNDA YO GUTEZA IMBERE ABATUTSI KWISI KUGIRANGO BAZAGUMYE BATEGEKE ABAHUTU
N’ubwo Emmanuel Bushayija yakomeje kugenda yerekana kenshi ko ari umwami w’u Rwanda wasimbuye Kigeli V Ndahindurwa, abo mu muryango n’abandi bari abajyanama b’umwami bagiye bagaragaza ko uburyo yimitswemo ari ibintu bidafututse byakozwe na Boniface Benzinge bagamije inyungu zabo bwite. ibyo ariko sibibiazo byabanyarwanda ahbwo nibibazo byumuryango wabo wabatutsi nagahunda mbi bagamije yo gukomeza guharanira guheza abanyarwanda mubucakara bwabatutsi. Abahutu se bo ko birirwa bgaritse amabondo ayo hanze kuki badafasaha imounzi zabo kandi arizo nyinshi kwisi.